Πώς ο καιρός επηρεάζει τη διάθεση μας;

Οι καιρικές συνθήκες χρησιμοποιούνται συχνά για να αποδώσουν τη συναισθηματική μας κατάσταση. Κάνουμε λόγο για “γκρίζες μέρες”. Ακόμη και μέσω της γλώσσα μας λοιπόν, δηλώνουμε ότι ο καιρός επηρεάζει την ψυχολογία μας με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.

Έρευνα στη συσχέτιση καιρού με τις ψυχικές μας διαθέσεις
Από την Αρχαία Ελλάδα ακόμα, πρώτος ο Ιπποκράτης κατέγραψε τη συσχέτιση του φθινοπώρου με τα καταθλιπτικά συναισθήματα. Το 1983 οι κοινωνικοί ψυχολόγοι Schwarz και Clore μελέτησαν την επίδραση των καιρικών συνθηκών στη διάθεση και την ψυχολογία μας. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πράγματι μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει πιο μελαγχολικός ή πιο ευδιάθετος, να έχει ή να μην έχει διάθεση να βγει και να διασκεδάσει, να ανοίγεται πιο εύκολα και να αναζητά να βρίσκεται έξω σε περιόδους μεγαλύτερης ηλιοφάνειας, ενώ αντίθετα να κλείνεται περισσότερο τη χειμωνιάτικη περίοδο. Παρατήρησαν ότι ανάλογα με το τι καιρός επικρατεί, επηρεάζεται ο τρόπος σκέψης, ο τρόπος που αισθανόμαστε, το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε, αρά και το πώς προσεγγίζουμε τη ζωή μας.

Ας δούμε λοιπόν τα καιρικά φαινόμενα που έχουν συνδεθεί περισσότερο με τη διάθεση:

Ηλιοφάνεια
Ο ήλιος ανεβάζει τη διάθεση, προσδίδει ενέργεια και απομακρύνει τις δυσάρεστες σκέψεις. Σε ένα πείραμα που διεξήχθη το 2013 από τον Γάλλο ψυχολόγο Nicolas Guéguen, βρέθηκε ότι μία γυναίκα είναι περισσότερο πιθανό να δεχτεί μία πρόταση για καφέ μια ηλιόλουστη ημέρα, παρά μία συννεφιασμένη.

Μία ακόμη έρευνα που υλοποιήθηκε από τον Joseph Forgas ανέδειξε πως η ηλιοφάνεια δύναται να επηρεάσει τις γνωστικές μας λειτουργίες. Το πείραμα είχε ως εξής: Σε ένα κατάστημα ενδυμάτων τοποθετήθηκαν περίεργα αντικείμενα στο ταμείο όπως ένας ροζ κουμπαράς σε σχήμα γουρουνιού ή ένα παιδικό τρακτέρ. Στη συνέχεια, οι ερευνητές ρωτούσαν τους πελάτες, κατά την έξοδό τους, εάν παρατήρησαν κάποιο περίεργο αντικείμενο. Τις συννεφιασμένες ημέρες οι πελάτες ανακάλεσαν 7 φορές περισσότερα αντικείμενα από ότι τις ημέρες με λιακάδα. Επομένως αναδεικνύεται μια πιθανότητα η ηλιοφάνεια να επιδρά μάλλον αρνητικά στις γνωστικές μας λειτουργίες. Επιπρόσθετες μελέτες έχουν αποδείξει ότι επιχειρηματικά ο ήλιος βοηθά την κατανάλωση. Τα εστιατόρια γεμίζουν και τα χρηματιστήρια ανεβαίνουν.

Βροχή
Η υγρασία κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται κουρασμένοι και ευερέθιστοι. Οι αλλαγές στη βαρομετρική πίεση, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση πονοκεφάλων, ενώ κάποιες μελέτες έχουν βρει μια σύνδεση μεταξύ του χαμηλού βαρομετρικού και των αυτοκτονιών. Οι έρευνες δείχνουν ότι τις βροχερές ημέρες οι άνθρωποι αναφέρουν μειωμένη ικανοποίηση, ακόμα και για πράγματα που τους αρέσουν πολύ.

Θερμοκρασία
Η θερμοκρασία μπορεί επίσης να επηρεάσει τη διάθεση και τη συμπεριφορά μας, ανεξαρτήτως της ηλιοφάνειας. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να φερθούμε επιθετικά. Τις πολύ θερμές ημέρες αυξάνεται το βρίσιμο, η επιθετική οδήγηση και η εγκληματικότητα.

Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή: H μελαγχολία του χειμώνα
Για κάποιους ανθρώπους, η μεταβολή των καιρικών συνθηκών συνοδεύεται από μια σημαντική επιδείνωση της ψυχικής τους διάθεσης και της λειτουργικότητάς τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για μια υποκατηγορία της κατάθλιψης που ακολουθεί εποχιακό πρότυπο, την Εποχιακή Κατάθλιψη. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μία υποκατηγορία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής η εμφάνιση των συμπτωμάτων της όποιας ακολουθεί ένα εποχιακό πρότυπο.

Ο όρος εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1985. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής εμφανίζονται αργά το φθινόπωρο ή με την έναρξη του χειμώνα και εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού. Γι’ αυτό και αυτός ο τύπος της κατάθλιψης είναι γνωστός ως χειμωνιάτικη κατάθλιψη, μελαγχολία του χειμώνα (winter blues) ή αντίδραση αδρανοποίησης (της χειμερίας νάρκης).

Πώς εκδηλώνεται:
Χαρακτηρίζεται από ήπια ή μέτριας μορφής συμπτώματα, όπως έντονα μελαγχολική διάθεση, κούραση (ψυχική και σωματική), μειωμένα επίπεδα ενέργειας, έλλειψη ενδιαφέροντος για τις συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες, φτωχή ικανότητα σκέψης και συγκέντρωσης, αίσθηση αναξιότητας, καθώς και αναποφασιστικότητα, άγχος, οξυθυμία, αυξημένη ανάγκη για ύπνο, τάση για απομόνωση και αποκλεισμός από τον κοινωνικό περίγυρο, έντονη επιθυμία για κατανάλωση φαγητών πλούσιων σε υδατάνθρακες και πρόσληψη βάρους. Συνήθως, τα καταθλιπτικά συμπτώματα υποχωρούν με τον ερχομό της άνοιξης καθώς η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει και να μεγαλώνει η ημέρα, ενώ το καλοκαίρι η διαταραχή παραμένει σε ύφεση. Υπάρχει και μία άλλη πιο σπάνια μορφή εποχιακής κατάθλιψης, που λειτουργεί αντίστροφα, δηλαδή αρχίζει στο τέλος της άνοιξης ή στην αρχή του καλοκαιριού και υποχωρεί με τον ερχομό του χειμώνα.

Πώς αντιμετωπίζεται:
Οι τρόποι αντιμετώπισης της εποχιακής κατάθλιψης ποικίλλουν, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Εάν τα συμπτώματα είναι ήπια, τότε η αύξηση της έκθεσης στον ήλιο μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση. Ένας μεγάλος περίπατος, η αύξηση των δραστηριοτήτων έξω σε ανοικτούς χώρους, η διαρρύθμιση του σπιτιού ή του γραφείου για περισσότερη έκθεση στο ηλιακό φως είναι σε θέση να βοηθούν. Επίσης, η σωματική άσκηση και οι τεχνικές διαχείρισης του στρες συμβάλλουν στη βελτίωση της ψυχικής κατάστασης του ασθενούς.

Καταλήγοντας, πρέπει να έχουμε στο νου μας πως η διάθεσή και η ψυχολογία μας όπως όλοι γνωρίζουμε, επηρεάζεται από το τι συμβαίνει γύρω μας. Επηρεάζεται δηλαδή από εκατοντάδες ερεθίσματα που λαμβάνουμε καθημερινά, από κάτι που θα ακούσουμε ή θα δούμε, πολλές φορές χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Με τον ίδιο τρόπο επηρεάζεται και από τις καιρικές συνθήκες. Έτσι, ο καιρός μπορεί να αλλάζει, να μεταβάλλεται, η θερμοκρασία να ανεβαίνει και να κατεβαίνει. Η επίδραση σε εμάς, είναι θέμα δικής μας απόφασης και πώς θα χειριστούμε το ερέθισμα που δεχόμαστε τη δεδομένη στιγμή.